Nationale dodenherdenking

Op de Algemene Begraafplaats zijn de Nederlandse oorlogsslachtoffers herdacht die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. En de Nederlanders die zijn omgekomen in oorlogssituaties en bij vredesoperaties na de Tweede Wereldoorlog. Burgemeester Gerrit Jan Gorter hield een toespraak tijdens deze Nationale Herdenking.

'Dames en heren, jongens en meisjes,

Dear guests from the United States of America. Welcome at our Remembrance day at the cemetary of Zeewolde.  As you know my speech will be in the Dutch language. But you’ve already been provided with the translation of my speech.

Fijn dat u er allen bent,  op deze plek waar we stilstaan bij hen die voor onze vrijheid het ultieme offer hebben gebracht.  Zoals u hoorde eerst een bijzonder woord van welkom aan onze gasten uit de USA, de familie Werner. Het is 20 november a.s. 80 jaar geleden dat hun oom Leonard “Lenny” met zijn vliegtuig hier neerstortte. Helaas is zijn vliegtuig wel, maar hijzelf is tot op de dag van vandaag niet geborgen.

Dames en heren, jongens en meisjes Het thema voor 4 en 5 mei 2024 is “Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid”. De start van dit lustrumjaar is in september, 80 jaar na de bevrijding van het zuidelijk deel van ons land.

Door Karin Broeders is al stilgestaan bij de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. Hierbij was er bijzondere aandacht voor het bombardement van Rotterdam en het uitroeien van hele families vanwege geloof, politieke overtuiging, ras of geaardheid. 

We zijn nu bijna 80 jaar verder. Maar hoe hebben we die decennia beleefd? Laat ik het voor Zeewolde beperken tot 40 jaar, want ook wij hebben te maken met een andere kijk op onze samenleving dan 40 of 80 jaar geleden.

Zeewolde is een bijzondere gemeenschap, niet te vergelijken met andere gemeenten. Wij hebben inmiddels voor de derde keer een AZC binnen onze gemeentegrenzen. Daar waar elders in ons land volgens het gezegde “onbekend maakt onbemind” geen middel geschuwd wordt om deze voorziening uit de gemeente te weren, draait ons AZC hier voor 600 mensen op volle toeren met dank o.a. aan veel Zeewoldenaren die er als vrijwilligers hun steentje aan bijdragen.

Zeewolde is een gemeente met inwoners uit 90 landen, samen goed voor 20% van onze inwoners.  En vallen ze in negatieve zin op? Nee, ze doen allemaal mee in onze samenleving. Vaak kent u niet eens hun achtergrond. Niet qua land, ras, geaardheid of geloof. Wij hebben dit samen gedaan, dat lukt ons hier.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werd gezegd: dit nooit weer. De Verenigde Naties werden opgericht om nieuwe wereldwijde oorlogen te voorkomen. Om met elkaar in gesprek te gaan i.p.v. de wapens ter hand te nemen. Om met een gezamenlijke troepenmacht, de welbekende blauwhelmen, strijdende partijen uit elkaar te houden.

Het was zo mooi, ging ook op diverse plekken heel lang goed, maar de laatste jaren zien we het misgaan. Dichtbij in Oekraïne waar Rusland dood en verderf zaait. In Zeewolde vangen we daarom zo’n 100 Oekraïners op.

In die twee jaar van voortdurend geweld in hun moederland, gaan kinderen hier naar school en de ouders hebben allen een baan gevonden. Ook zijn er in het Midden-Oosten op diverse plekken brandhaarden. De strijd tussen Israël en Hamas raakt de mensen hier het meest. Daarnaast kennen we vluchtelingen uit landen waar een strijd tussen Islamitische geloofsgroepen sjiieten en soennieten woedt. Of vluchtelingen uit landen waarbij je je leven niet zeker bent als lid van een partij die niet die van de huidige machthebber is.

Helaas is het zo dat oorlogen elders op de wereld ook hun invloed hebben op het leven van ons Nederlanders. Een land zonder oorlog, een land waar mensenrechten worden nageleefd en waar geen onderdrukking is, waar wij in een echte democratie leven. Een land waar iedereen mag meedenken en meebeslissen en demonstreren. Maar, dat vraagt ook ons respect voor standpunten van anderen.

Vorige week verscheen er een brief van burgemeesters, die ik niet ondertekende. De boodschap was goed, maar het moment en de wijze waarop zou, volgens mij, een averechts effect kunnen hebben en polariserend kunnen werken. En wat gebeurt er, juist dat wat ik verwachtte.

Laat 100% helder zijn, ik en mijn andere collegae verafschuwen antisemitisme en alle andere vormen van racisme of discriminatie. Wij zijn burgemeesters van alle inwoners, want hier in Nederland is iedereen gelijk, dat staat niet voor niets in artikel 1 van onze Grondwet.

Zeventien jaar geleden vertelde ik hier het verhaal, dat ik al jong op de hoogte was van de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. In mijn kinder- en tienerjaren zag ik vele zaterdagen familievriend David bij mijn opa en oma. David had in een concentratiekamp gezeten, levenslang herkenbaar aan de getatoeëerde cijfers in zijn onderarm.  De verschrikkingen van de Holocaust wonderwel overleefd, was hij als enige Joodse inwoner teruggekeerd naar zijn geboortedorp. In de afgelopen decennia hebben ook Zeewoldenaren ondervonden wat het met je familie doet als je broer, zus, vader of moeder wordt uitgezonden naar gebieden waar Nederlandse militairen, in een hulpverlenende rol of anderszins, taken te vervullen hebben. Of wat je als Politie-, Brandweer- of Ambulancemedewerker op straat naar je hoofd geslingerd krijgt.

Het gaat hier niet om mijn persoonlijke situatie. Ook andere mensen die hier vandaag zijn en vanuit hun rol besluiten moeten nemen. Ook de gewone Zeewoldenaar die iets doet of iets nalaat, loopt het risico dat iemand er iets van vindt en dat uit op een wijze die wij hier respectloos of ongepast vinden.

Ik wil slechts het beeld schetsen dat we ook in de huidige tijd te vaak te maken hebben met vooroordelen op basis van geschetste, en vaak onjuiste, beelden die groepen van inwoners, geloofsgenoten, partijgenoten of iedereen die vatbaar is voor vormen van opruiing op een verkeerd been zetten en waarvan de consequenties niet overzien worden.

Mijn oproep aan u allen, en zij die deze bijeenkomst op TV volgen, blijf met elkaar in gesprek, bekijk het eens vanuit de bril van die ander.

Wat zou jij doen als in ons land jouw politieke partij verboden zou zijn? Jouw geaardheid of jouw geloof niet meer getolereerd wordt? Of de herkomst van je voorouders je dwingen je geboorteland te verlaten? Of dat één van deze zaken een reden is om je te ontslaan, je huis af te pakken of zelfs gedeporteerd te worden.

Laten we met elkaar dankbaar zijn te mogen wonen in een constitutionele monarchie als Nederland.'