Bibob

Het volgende besluit is van 13 november 2007.

Het BIBOB-instrument

Het gemeentebestuur van Zeewolde zal bij de procedure van vergunningverlening (of controle van de vergunning die kan leiden tot intrekking daarvan) steeds onderzoeken of art. 3 Wet BIBOB van toepassing is.

Artikel 3 bevat samengevat, de volgende elementen:

• Een bestuursorgaan kan op basis van de Wet BIBOB een vergunning (of subsidie) weigeren of intrekken wanneer er sprake is van ernstig gevaar dat de beschikking mede gebruikt zal worden voor:
  • het benutten van voordelen uit strafbare feiten
  • het plegen van strafbare feiten
• Wanneer feiten en omstandigheden erop wijzen, of redelijkerwijs doen vermoeden, dat ter verkrijging van de aangevraagde dan wel gegeven beschikking een strafbaar feit is gepleegd (bijvoorbeeld valsheid in geschrifte of omkoping).

Onderzoek door het bestuursorgaan zelf

In het kader van de Wet BIBOB zal het gemeentebestuur van Zeewolde een onderzoek instellen om te beoordelen of van een dergelijke situatie sprake is.
Dit onderzoek behelst in ieder geval de controle en analyse van:

• de door de aanvrager / houder van de vergunning beantwoorde vragen die zijn opgenomen in het (standaard) aanvraagformulier, inclusief de vragen van de eventuele bijlage;
• de door hem/haar aangeleverde documenten, die moeten worden meegestuurd op grond van het (standaard) aanvraagformulier;
• eventuele extra, op verzoek van de ambtenaar, overgelegde documenten of informatie;
• open bronnen onderzoek (Kamer van Koophandel, Kadaster enz.).

Het gemeentebestuur van Zeewolde zal uiteraard ook de bestaande weigeringsgronden, die te maken hebben met de integriteit van de aanvrager, onderzoeken. Indien reeds op grond van een van deze gronden de vergunning geweigerd / ingetrokken dient te worden, zal dit gebeuren.

Als het gemeentebestuur van Zeewolde op basis van zijn eigen onderzoek in het kader van de Wet BIBOB genoeg aanwijzingen heeft om in redelijkheid te
kunnen aantonen, dat er sprake is van 'ernstig gevaar' als bedoeld in de Wet BIBOB, zal het gemeentebestuur de vergunning kunnen weigeren/ intrekken. Wanneer het (standaard) vragenformulier (inclusief de eventuele bijlage) niet volledig wordt ingevuld door de aanvrager, kan dit op grond van art. 4 Wet BIBOB worden aangemerkt als 'ernstig gevaar'. Het gemeentebestuur kan dan met behulp van het negatieve BIBOB-advies weigeren de vergunning af te geven, dan wel intrekken.

Aanvraag om advies in een concreet geval bij het landelijk Bureau BIBOB

Indien na dit eigen onderzoek vragen blijven bestaan over:

1. de bedrijfsstructuur;
2. de financiering;
3. omstandigheden in de persoon van de aanvrager;
4. algemeen geldende beleidsindicatoren;

kan het gemeentelijke bestuursorgaan, dat voor de afgifte van de vergunning verantwoordelijk is, hierna te noemen ‘het bevoegd gezag’ een advies vragen bij het landelijk Bureau BIBOB (art. 9 Wet BIBOB).

Adviesaanvraag na tip van de Officier van Justitie

Indien het Openbaar Ministerie aan het gemeentebestuur van Zeewolde adviseert een advies te vragen over de verlening of intrekking van een vergunning aan het landelijk Bureau BIBOB (art. 26 Wet BIBOB ), kan het bevoegd gezag dit advies ook daadwerkelijk vragen. Bureau BIBOB benadrukt dat de specifieke invulling van de tipfunctie uitdrukkelijk een zaak is van de betrokken Officier van Justitie en de gemeente en politie.

Het verdient aanbeveling hieromtrent afspraken te maken binnen de driehoek.

Procedure

De beslissing van het bestuursorgaan een verzoek bij het landelijk Bureau BIBOB in te dienen tot het uitbrengen van een BIBOB-advies is geen beschikking in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Hiertegen kan derhalve geen bezwaar of beroep worden ingesteld. Wel is het de aanvrager van een vergunning ten alle tijde toegestaan zich terug te trekken uit de aanvraagprocedure.

Het bestuursorgaan doet het verzoek om een BIBOB-advies bij het Bureau BIBOB.

Als er een BIBOB-advies wordt aangevraagd, zal de aanvrager / houder van de vergunning worden geïnformeerd door het bestuursorgaan (notificatieplicht). Het Bureau BIBOB zal geen direct contact opnemen met de aanvrager van de vergunning of andere bij het onderzoek betrokken personen of bedrijven. Eventuele aanvullende vragen van Bureau BIBOB zullen via het bestuursorgaan aan betrokkene(n) worden gesteld. Het Bureau BIBOB moet in beginsel binnen vier weken adviseren aan het bestuursorgaan. Deze termijn kan eenmaal met vier weken worden verlengd. Het Bureau BIBOB zal het bestuursorgaan hiervan in kennis stellen. Het bestuursorgaan zal de aanvrager hiervan op zijn beurt in kennis stellen (hoeft niet gemotiveerd). De beslistermijn voor het bestuursorgaan om te beslissen op de vergunningaanvraag wordt opgeschort gedurende de adviestermijn van het Bureau BIBOB. Het bestuursorgaan zal, indien het voornemen bestaat een negatieve beslissing te nemen op grond van een BIBOB-advies, de betrokkene in de gelegenheid stellen zijn zienswijze naar voren te brengen; betrokkene kan dan het BIBOB-advies inzien. Derden, die genoemd zijn in de beslissing, worden aangemerkt als belanghebbenden in de zin van art. 4:8 Awb en moeten, indien te verwachten is dat zij hiertegen bedenkingen hebben, ook in de gelegenheid worden gesteld om hun zienswijze naar voren te brengen. Derden hebben overigens niet het recht om het advies in zijn geheel in te zien.

Tegen de uiteindelijke beslissing van het bestuursorgaan, waarin een BIBOB-advies is verwerkt, kan bezwaar en beroep worden aangetekend.

Doel van de Wet BIBOB

De Wet BIBOB geeft bestuursorganen de mogelijkheid zich te beschermen tegen het risico dat zij ongewild criminele activiteiten faciliteren. Bestuursorganen verlenen immers vergunningen (en verstrekken subsidies) aan burgers en bedrijven. De praktijk heeft uitgewezen dat deze vergunningen (of subsidies) soms worden misbruikt voor het ontplooien van criminele activiteiten, of om uit criminele activiteiten verkregen voordelen te benutten.

De weigerings- of intrekkingsgrond van de Wet BIBOB

De Wet BIBOB geeft bestuursorganen een instrument in handen om zich tegen bovengenoemd risico te beschermen, namelijk een extra weigerings- en/of intrekkingsgrond op grond waarvan vergunningen (of subsidies) kunnen worden geweigerd of ingetrokken op grond van artikel 3 Wet BIBOB. In de Wet BIBOB is bepaald dat aan Bureau BIBOB een advies gevraagd kan worden om in een concreet geval te beoordelen, of er sprake is van voornoemd gevaar. Bestuursorganen kunnen zelf bepalen op welke wijze zij gebruik wensen te maken van de mogelijkheden van de Wet BIBOB.

Reikwijdte Wet BIBOB

De Wet BIBOB is van toepassing op de aanvraag- en intrekkingsprocedure van vergunningen en subsidies en kan worden toegepast bij overheidsopdrachten. Niet alle vergunningen vallen onder de Wet BIBOB, het gaat om de vergunningaanvragen voor de sectoren; horeca, seksinrichtingen, coffeeshops, transportsector (personen- en goederenvervoer), bouw, woningcorporaties (verkoop onroerend goed aan particulieren), milieu en opiumverloven. Voor de subsidies geldt, dat in de regeling zelf moet zijn opgenomen dat op de aanvraag of intrekking de Wet BIBOB van toepassing is. Naast de limitatief in de wet opgesomde vergunningen en de bij regeling aan te wijzen subsidies is de Wet BIBOB ook van toepassing op overheidsopdrachten, waarbij bestuursorganen als contractpartij optreden, voor zover het gaat om de sectoren bouw, milieu en ICT. Het kan namelijk voorkomen, dat de opdrachtnemer met behulp van de overheidsopdracht criminele activiteiten wil ontplooien of aan uit criminele activiteiten verkregen middelen een legale status wil verlenen (witwassen).

Bij de aanbestedingsprocedures wordt aangesloten bij de Europese richtlijnen en kan met behulp van het BIBOB-instrumentarium nadere invulling worden gegeven aan de daarin vermelde weigeringsgronden.

Vergunningen

In deze beleidslijn wordt aangegeven hoe het gemeentebestuur van Zeewolde de Wet BIBOB zal toepassen en in welke gevallen een advies aan het landelijk Bureau BIBOB zal worden gevraagd. In deze beleidslijn gaat het om vergunningen voor de branches horeca, seksinrichting en speelautomatenhallen:

1. horeca: exploitatievergunning op grond van de APV en de vergunning op grond van de Alcoholwet;
2. seksinrichtingen behoeven een exploitatievergunning op grond van de APV;
3. speelautomatenhallen; vergunning in het kader van artikel 30c, eerste lid, onderdeel c, van de Wet op de kansspelen (Wok).

Vergunningen voor overige branches kunnen ook worden getoetst op basis van deze richtlijn. Het gaat hierbij om bijzondere gevallen waarbij aanleiding bestaat voor het vermoeden, dat de beschikking mede zou kunnen worden gebruikt om uit gepleegde strafbare feiten verkregen of nog te verkrijgen op geld waardeerbare voordelen te benutten of strafbare feiten te plegen.

Subsidiariteit en proportionaliteitsbeginsel

Volgens de Memorie van Toelichting zijn de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit belangrijke uitgangspunten van de wet. Het bestuursorgaan bekijkt eerst of er geen bestaande weigeringsgronden zijn zoals genoemd in de APV en de Alcoholwet. Deze bestaande weigeringsgronden hebben namelijk ook betrekking op de integriteit van de aanvrager dan wel –houder. Te denken valt bijvoorbeeld aan de eis 'niet in enig opzicht van slecht levensgedrag te zijn', of de eisen genoemd in het 'Besluit eisen zedelijk gedrag', behorend bij de Alcoholwet. Op de tweede plaats dient het bestuursorgaan te onderzoeken of hij niet zelfstandig de Wet BIBOB kan toepassen. Dit onderzoek vindt plaats met behulp van de in artikel 30 van de Wet BIBOB omschreven aanvraagformulieren (vragenlijst). Hierin wordt onder meer gevraagd wie de leidinggevenden dan wel vermogensverschaffers van betrokkene(n) zijn en wie de eventuele onderaannemer is en wat de wijze van financiering is. Indien er vanuit het bestuursorgaan een adviesaanvraag aan het Bureau BIBOB volgt, dienen al deze personen er derhalve rekening mee te houden dat zij onderworpen kunnen worden aan een BIBOB-onderzoek.

Algemene beleidsindicatoren Zeewolde

In Zeewolde komt jaarlijks een belangrijk aantal vergunningaanvragen binnen en wordt ook een groot aantal vergunningen verleend. Om praktische redenen is derhalve van belang, bij de boordeling al dan niet een vergunning te verlenen of in te trekken, een onderscheid te maken tussen een 'lichte toets' en een 'diepgaande toets'. Met een lichte toets wordt een globaal onderzoek van de antwoorden op de vragen en van de overgelegde bescheiden bedoeld. Komt daaruit iets opvallend naar voren, bijvoorbeeld een merkwaardige financiering, dan kunnen de bescheiden nauwkeuriger gecheckt worden. Dit is de diepgaande toets.

De beleidslijn is om:

1. bij alle aanvragen de aangeleverde gegevens (bescheiden, inclusief vragenlijst) over financiering en bedrijfsactiviteiten globaal te bekijken (lichte toets);
2. als er naar aanleiding van de antwoorden op de vragenlijst en op basis van de bescheiden nog vragen zijn, dan een diepgaande toets uit te voeren;
3. het onder 1 en 2 gestelde achterwege te laten, behoudens het hierna onder 4 of 5 gestelde van toepassing is, ingeval een aanvrager bedoelde vragenlijst reeds voor dat bedrijf heeft ingevuld en vanaf de datum van invullen zich geen wijzigingen (bijvoorbeeld exploitatievorm, financiering) hebben voorgedaan;
4. bij inrichtingen die op grond van de APV of artikel 13b Opiumwet zijn gesloten in principe een diepgaande toets uit te voeren;
5. in de gevallen waarin de Officier van Justitie het gemeentebestuur adviseert om in geval van een bepaalde aanvraag een advies aan het landelijk Bureau BIBOB aan te vragen, in principe een diepgaande toets uit te voeren.

Het onderzoek door het landelijk Bureau BIBOB

Het landelijk Bureau BIBOB zal, als er een advies is gevraagd, een nader onderzoek instellen en een advies uitbrengen over de mate van gevaar, als bedoeld in artikel 3 Wet BIBOB. Het landelijk Bureau valt onder het ministerie van Justitie en heeft inzage in een aantal openbare en gesloten bronnen (bijvoorbeeld de belastingdienst, de politieregisters, de IND, etc.) en kan hierdoor een diepgaander onderzoek verrichten dan het bestuursorgaan.

Wanneer adviesaanvraag aan Bureau BIBOB

In de volgende gevallen zal een adviesaanvraag aan het landelijk Bureau BIBOB worden gevraagd:

• als na de diepgaande toets vragen blijven bestaan over de bedrijfsstructuur;
• als na de diepgaande toets vragen blijven bestaan over de financiering van het bedrijf
• als na de diepgaande toets vragen blijven bestaan over omstandigheden in de persoon van de aanvrager, financier van de onderneming of de eigenaar van het pand waarin de onderneming is gevestigd;
• de Officier van Justitie het gemeentebestuur adviseert om in geval van een bepaalde aanvraag een advies aan het landelijk Bureau BIBOB aan te vragen.

Welke personen en bedrijven worden in het onderzoek betrokken

Uiteraard wordt de betrokkene, in dit geval de aanvrager van de vergunning zelf onderzocht. Daarnaast wordt onderzocht of deze misschien een relatie heeft tot strafbare feiten als bedoeld in de Wet BIBOB. 4 Dit betekent, dat ook andere personen kunnen worden betrokken in het onderzoek. In artikel 3 van de wet is bepaald, dat betrokkene in relatie staat tot strafbare feiten als die feiten door een ander gepleegd zijn en deze personen

1. direct of indirect leiding geeft of heeft gegeven aan betrokkene,
2. zeggenschap over heeft dan wel heeft gehad over betrokkene,
3. vermogen verschaft dan wel heeft verschaft aan betrokkene,
4. in een zakelijk samenwerkingsverband tot hem staat.

Deze andere personen kunnen dus ook worden betrokken in het onderzoek.

Het bestuursorgaan heeft (nieuwe) aanvraagformulieren voor vergunningen die hier worden bedoeld, waarin de vragen, die genoemd worden in artikel 30 Wet BIBOB, zijn opgenomen. Hierin wordt onder meer gevraagd wie de leidinggevenden dan wel vermogensverschaffers van betrokkene zijn en wie de eventuele onderaannemer is en wat de wijze van financiering is. Al deze personen moeten er derhalve rekening mee houden dat zij onderworpen kunnen worden aan een BIBOB onderzoek.

Een toetsing aan de Wet BIBOB met behulp van een advies geldt in beginsel als een uiterste middel om de integriteit van een betrokken (rechts)persoon te controleren. Het betekent een zware inbreuk op de privacy en er dient voldaan te zijn aan de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit. Het bevoegd gezag zal eerst gebruik dienen te maken van de eigen instrumenten (wetgeving en informatiebronnen).